Page 8 - «Марийские праздники»

Марий пайрем-влак -ф »

йы таш улмаш. Шыже кечын иктӧрлыкшӧ Киндым поген налме пасу
пашам Мучашлен. Тунам лан у кинде лӱмеш пайрем йӱла-влак эрта­
ралтыныт,

Марий калыкын илышышкыже христиан верам Шыҥдарыме Дене
пайрем-влакым Эртарыме Жап мерке пайрем-влак деке лишкырак
лийын. Мутлан: Шорыкйол — Рождество, Кугече — Пасха, Сӱрем
(Кӱсӧ) — Петро кече, Угинде — Илян кече деке да т.м. Но Туге тынат,
калыкын чоныштыжо келге Вожым Колтышо, Тошто Чимарий Йӱла
мондалтын огыл да йот Йӱла Дене пырля аралалт Илаш тыршен.
Тыгодым ты Йӱла шке Тошто кӧргӧ содержанийжым, тӱжвал сын­
жым шагал вашталтен. Пайрем толын Шогымо пагытым Тошто се­
мынак, кечым да тылзым шотыш налын, шотленыт. Калыкнан шӱкӧ
Пагыт Тыге илымыже, Тӱрлӧ озанлыкыште да илыш кышкарыште
улмыжо пайрем-влакланат вашталташ амалым ыштен: Йӱла радам у
Семын умылтаралтын, жап шотыштат у умылымаш шыҥдаралтын.

Поснак кугу Вашталтыш совет Жапыште лийын. 1920-шо ийлаш­
те у кунем Толмо Дене элыштына, тыгак Марий кундемыштат у пай­
рем ден йӱла-влак Шочыт. Тыге 1920 Ийыште Шернурышто икымше
Гана Йошкар Пеледыш пайрем (варажым — Пеледыш пайрем) эр­
таралтын. Ты пайрем — у илышын у Пайремже, у Йӱлаже лийын.
Марий автономный областьым Почмаш 1921 Ийыште эше ик кугу
пайремым шочыктен. Тиде — Марий автономий кече. Тудым гане
Марий Эл Республикын Кечыже Семын палемдат. У саман калык пай­
рем-влакым Эркын-эркын совет пайрем-влак Дене алмаштен. Тыге
ме пайрем чотнам шагапемденна, Ончыкыжым у кечым у кӱат Дене
Вашлияш йӧным йомдарен толынна. Туге тынат Марий пайремын
Радамже тӱрыснек Йомын манын ойлаш Огеш лий. Шке ойыртем­
жым калык Йӱла яллаште, кугурак тукымын чоныштыжо арален ко­
ден.

Таче Марий калык тувыран угыч Ылыжме татше толын шуын. Тыге
пайрем-влакат угыч Тошто Семын эртаралтыт, ончыкыжымат Илы­
шыштына аралалт кодыт манын, Ӱшаным кучена.

1996-шо ийлаште у пайрем-влак шочыныт: Марий Талешке кече,
Марий Тиште кече. Ты пайрем-влак уло Калыкым ане авалтен огы ­
тыл, Кушмо корнышто тына улыт. Ончыкыжым Нуно Калыкнан илы­
шышкыже пеҥгыдын шыҥдаралтыт да Марий калык культурым ви­
яҥдымаште шке верыштым муыт манын, шонена.

Тидымат палемдыде Огеш лий: Таче калык Йӱла, калык пайрем
нерген Шинчымаш угыч кумдаҥеш. Шукышт йӱлам шӱктымӧ рада­
мым, Могай кундемыште, кунам, кузе эртарымым пален налаш тыр­
шат. Чӱчкыдынак молан тыгай але тугай Жапыште эртарымым умы­
лынешт. Вет мэрий пайремым Эртарыме жап Моло Тӱрлӧ Календарь